ΛΕΜΦΟΚΥΤΤΑΡΑ..Η ΑΜΥΝΑ

 

1. Τι είναι τα λεμφοκύτταρα;

Τα λεμφοκύτταρα είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων (λευκοκύτταρα), με μεγάλο πυρήνα και ταξινομούνται σε κύριες κατηγορίες: 

Τ‑κύτταρα, Β‑κύτταρα και 

φυσικά φονικά λεμφοκύτταρα (NK), 

που συνθέτουν το 20–40% όλων των λευκοκυττάρων 

Παράγονται στον μυελό των οστών. Τα Β ωριμάζουν εκεί, ενώ 

τα Τ μεταφέρονται στον θύμο αδένα για ωρίμανση 

2.Κατηγορίες και βασικές λειτουργίες

Β‑κύτταρα (B-lymphocytes)

• Κύριοι υπεύθυνοι για τη χυμική ανοσία: παράγουν αντισώματα που αναγνωρίζουν και εξουδετερώνουν αντιγόνα 

• Διαφοροποιούνται σε πλάσμα κύτταρα (παραγωγή αντισωμάτων) και σε κύτταρα μνήμης (μακροχρόνια ανοσία) 

Τ‑κύτταρα (T-lymphocytes)

• CD8⁺ κυτταροτοξικά Τ: καταστρέφουν μολυσμένα ή καρκινικά κύτταρα απευθείας .

• CD4⁺ βοηθητικά Τ: απελευθερώνουν κυτοκίνες για να ενεργοποιήσουν Β‑κύτταρα και άλλα ανοσοκύτταρα .

• Ρυθμιστικά Τ: εμποδίζουν την ανοσοαπάντηση προς τους ίδιους ιστούς, αποτρέποντας αυτοάνοσες αντιδράσεις 

Φυσικά φονικά λεμφοκύτταρα (NK cells)

• Αντιδρούν άμεσα σε μολύνσεις και καρκινικά κύτταρα — λειτουργούν χωρίς να απαιτείται προηγούμενη “εκπαίδευση” .

• Αναγνωρίζουν και καταστρέφουν κύτταρα που έχουν χάσει τα MHC-I μόρια, ενεργούν γρήγορα στην έμφυτη ανοσία

3. Πώς συνεργάζονται

• Τα Β‑κύτταρα και Τ‑κύτταρα αποτελούν την προσαρμοστική ανοσία: υψηλής εξειδίκευσης, με “μνήμη” – καίριοι για αναγνωρίσεις συγκεκριμένων παθογόνων και εμβολιασμό Fosonline.

• Τα NK κύτταρα μεσολαβούν στην έμφυτη ανοσία: άμεση αντίδραση στα μολυσμένα ή καρκινικά κύτταρα 

Η άμυνα ξεκινά από το λεμφικό σύστημα (λεμφαδένες, σπλήνα, MALT, GALT), όπου τα λεμφοκύτταρα συναντούν τα αντιγόνα και ενεργοποιούνται – παραγωγή αντισωμάτων, κυτταρική καταστροφή, κατάρτιση μνήμης 

4. Κλινικές μετρήσεις και σημασία

• Φυσιολογικός αριθμός λεμφοκυττάρων στον ενήλικα: 1.000–4.800/μL 

• Λεμφοκυττάρωση (υπερβολικός αριθμός): εμφανίζεται σε ιώσεις, βακτηριακές λοιμώξεις, ορισμένες κακοήθειες .

• Λεμφοπενία (χαμηλός αριθμός): ένδειξη ανοσοκαταστολής, αυτοάνοσων, χημειοθεραπειών .

Η επιλογή για περαιτέρω εξετάσεις γίνεται μέσω CBC, με CD4 μετρήσεις (π.χ. για HIV), ανοσοφαινοτυπικής διάκρισης, ακόμη και βιοψίας μυελού .

5. Μνήμη και εμβολιασμός

Μετά από μόλυνση ή εμβολιασμό, δημιουργούνται μνήμες λεμφοκυττάρων (Τ‑μνήμης & Β‑μνήμης), που επιτρέπουν ταχεία και ισχυρή αντίδραση σε επανεμφάνιση του παθογόνου – η βάση της αποτελεσματικότητας των εμβολίων .

Συνοψίζοντας

1. Παραγωγή & ωρίμανση: μυελός → Β, θύμος → Τ.

2. Βασικές λειτουργίες: εξουδετέρωση, κυτταρική καταστροφή, ενεργοποίηση & ρύθμιση ανοσολογικής απάντησης.

3. Διασταύρωση άμυνας: προσαρμοστική & έμφυτη ανοσία συνεργάζονται.

4. Κλινική αξία: αριθμός & τύποι λεμφοκυττάρων δείχνουν λοίμωξη, ανοσία ή ασθένειες.

5. Μνήμη ανοσίας: θεμέλιο για εμβόλια και προστασία σε μελλοντικές απειλές.

1. Αναστολείς Ελέγχου (Checkpoint Inhibitors)

• Δρουν αναστέλλοντας πρωτεΐνες (όπως PD‑1, PD‑L1, CTLA‑4) που τα καρκινικά κύτταρα χρησιμοποιούν για να διαφεύγουν τον έλεγχο από τα Τ‑κύτταρα. Βικιπαίδεια

• Παραδείγματα: pembrolizumab, nivolumab, atezolizumab.

• Μηχανισμοί συνέργειας ερευνούνται π.χ. με LAG‑3 (relatlimab) και συνδυασμούς με CTLA‑4—σε αναδυόμενες κλινικές δοκιμές. 

2. Θεραπείες Κυτταρικής Υιοθέτησης (Adoptive Cell Therapy)

• CAR‑T cells: Τ‑λεμφοκύτταρα τροποποιημένα γενετικά να εκφράζουν τεχνητούς υποδοχείς έναντι ειδικών αντιγόνων. Πολύ αποτελεσματικά στις αιματολογικές κακοήθειες, με διαρκείς βελτιώσεις (π.χ. διπολικοί υποδοχείς, on/off “διακόπτες μεταγραφής” για μεγαλύτερη ασφάλεια).

• TCR‑T cells: Τροποποιούνται ώστε να αναγνωρίζουν ενδοκυτταρικά αντιγόνα μέσω MHC – χρήσιμες σε καρκίνους όπου τα επιφανειακά αντιγόνα είναι περιορισμένα. Παράδειγμα: Tecelra (afamitresgene autoleucel) για σαρκοειδή. Βικιπαίδεια

• TIL therapy (Tumor-Infiltrating Lymphocytes): Εξαγωγή T‑κυττάρων από τον ίδιο τον όγκο, επέκταση ex vivo και επαναχορήγησή τους. Συνήθως σε μελάνωμα και άλλους επιθετικούς όγκους.

3. Θεραπείες με Ογκοϊογενείς Ιούς (Oncolytic Virotherapy)

• Χρησιμοποιούνται τροποποιημένοι ιοί (HSV‑1, αδενοϊός, κ.ά.) οι οποίοι εισάγονται στον όγκο, πολλαπλασιάζονται και προκαλούν άμεση λύση των όγκων, προκαλώντας ταυτόχρονα ανοσολογική απάντηση. Παραδειγματικά, το T‑VEC (HSV με GM‑CSF) είναι εγκεκριμένο για μελάνωμα.

• Νεότερα πειραματικά σχήματα χρησιμοποιούν την συνδυαστική χρήση με nivolumab για αντιμετώπιση μελανώματος – μάλιστα, με μείωση όγκων σε μη ενέσιμες περιοχές New York Post.

4. Εμβόλια Κατά Καρκίνου (Cancer Vaccines)

• DC‑vaccines: Dendritic cells από τον ασθενή τροποποιούνται για να παρουσιάζουν αντιγόνα όγκου, ενεργοποιώντας τα Τ‑κύτταρα. Π.χ. sipuleucel‑T σε προστατικό καρκίνο. 

• mRNA/DNA vaccines: Παράγουν νεοαντιγόνα in vivo—πιέζει σημαντικά η τεχνολογία αυτή, με πολλές κλινικές δοκιμές σε μελάνωμα, γλοιoblastώματα κ.ά.

• Προσωποποιημένα νεοαντιγονικά εμβόλια: Χρησιμοποιούν αλληλούχιση του γονιδιώματος του όγκου για εξατομικευμένες στοχεύσεις. Συνδυάζονται με ICI για αύξηση αποτελεσματικότητας.

5. Συνδυασμοί & Καινοτομίες

• Συνδυασμοί checkpoint + χημειοθεραπείας ή ακτινοθεραπείας: π.χ. pembrolizumab + χημειοθεραπεία σε NSCLC μειώνει τη θνητότητα κατά ~51%.

• Νεότερες προσεγγίσεις: CAR‑Τ + ογκοϊογενής ιός· CAR‑NK / CAR‑M για καλύτερη διείσδυση σε συμπαγείς όγκους. PubMed

• χρήση AI για πρόβλεψη ανταπόκρισης και επιθετική εξατομίκευση θεραπείας.

Πρόσφατες Κλινικές Εξελίξεις

• HSV‑1 + nivolumab κατά μελανώματος: πλήρη/μερική ύφεση σε ~1/3 ασθενών· FDA εξετάζει προτεραιότητα έγκρισης

• Neoadjuvant nivolumab + ipilimumab για μελάνωμα σταδίου 3: Σε Αυστραλία, 12μηνη επιβίωση χωρίς νέα συμβάντα 84% με προ‑χειρουργική χρήση, αντί 57% με μετεγχειρητική 

• Lifileucel (TIL therapy): βελτιώνει πενταετή επιβίωση σε προχωρημένο μελάνωμα 

• Dostarlimab (PD‑1): 100% ύφεση σε ορθικό καρκίνο χωρίς χειρουργείο, 92% ασθενείς σε 2ετή έλεγχο time.com

• Αιμοστατική άσκηση και άλλες μορφές πρόληψης απέδειξαν δραστικά αποτελέσματα σε κλινικές δοκιμές.