ΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΥΠΝΟΥ

 Η χρόνια έλλειψη ύπνου είναι ένας ύπουλος δολοφόνος 

Ερευνες συνδέουν πλεον τον ανεπαρκή ύπνο 

Πεντε εως εφτά ώρες κατά μέσο όρο με προβληματα υγείας : 

Πόσο ευάλωτοι είμαστε στις ιωσεις  έως ενα έμφραγμα. 

Ο διαταραγμένος ύπνος, αυξάνει την προδιάθεση εμφάνισης μεταβολικών δυσλειτουργιών μέχρι και 

Διαβήτη ΙΙ  και 

καταστροφη της  ορμονικής ισορροπίας του οργανισμού. 

Ο καλός ύπνος, από άποψη  ποσότητα και ποιότητας, παίζει καθοριστικό ρόλο για τη γνωστική λειτουργία, τη μνήμη,  και τη συναισθηματική ισορροπία. 

Όταν έχουμε κοιμηθεί καλά το βράδυ, αισθανόμαστε καλύτερα από όλες τις απόψεις. 

Οταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλός συνεχίζει να λειτουργεί, να επεξεργάζεται τις σκέψεις, τις αναμνήσεις και τα συναισθήματά μας . Αυτοκαθαρίζεται, όπως σε μια πόλη σκουπίζουν και καθαρίζουν τους δρόμους στη διάρκεια της νύχτας. 

Επιπλέον, ο ποιοτικός ύπνος είναι καθοριστικός για να διατηρήσουμε τη γνωστική λειτουργία μας και να κρατήσουμε μακριά το Alzheimer.

Τον συναντάμε σ ολόκληρο το ζωικό βασίλειο. 

Τα άλογα κοιμούνται όρθια· 

στα δελφίνια κοιμάται κάθε φορά ο μισός τους εγκέφαλος· κι ακόμα και οι μεγάλοι λευκοί καρχαρίες, που δεν σταματούν ποτέ να κινούνται, περνούν χρόνο σε μια κατάσταση ανάπαυσης που μοιάζει με τον ύπνο.

 Οι ελέφαντες κοιμούνται μόλις τέσσερις ώρες τη μέρα.

Στις μέρες μας , ο ύπνος εξακολουθεί να θεωρείται χάσιμο χρόνου, κάτι που χρειάζονται μόνο τα μωρά, οι σκύλοι κι οι τεμπέληδες. Ωστόσο, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες η επιστήμη του ύπνου έχει κάνει άλματα και νέα ευρήματα δείχνουν πόσο λάθος είναι αυτή η στάση..

Ύπνος και Εγκέφαλος

Ο ύπνος παίζει καθοριστικό ρόλο στην υγεία του εγκεφάλου ιδιαίτερα καθώς γερνάμε, όχι μόνο στην καθημερινή γνωστική λειτουργία, αλλά και στη μακροχρόνια γνωστική υγεία, μια από τις συνιστώσες της διάρκειας υγείας.

Ανέκαθεν ο διαταραγμένος ύπνος θεωρούνταν ένα από τα πρώτα συμπτώματα της αρχόμενης νόσου του Alzheimer. 

Ωστόσο, πιο πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι ο χρόνια διαταραγμένος ύπνος είναι μια από τις βασικότερες ενδεχόμενες αιτίες του Alzheimer και της άνοιας. 

Όταν πέφτουμε στο κρεβάτι, κλείνουμε τα μάτια και μας παίρνει σιγά σιγά ο ύπνος, λαμβάνουν χώρα μια σειρά από οργανικές μεταβολές. Ο καρδιακός ρυθμός μειώνεται, 

Η κεντρική θερμοκρασία του σώματος πέφτει και 

Η αναπνοή μας επανέρχεται στο φυσιολογικό μοτίβο της. 

Εν τω μεταξύ, ο εγκέφαλός μας ξεκινάει το δικό του ταξίδι.

Ο ύπνος ακολουθεί μια σειρά από σαφώς ορισμένα στάδια, καθένα από τα οποία έχει κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, καθώς και τη δική του υπογραφή, εγκεφαλικά κύματα διαφορετικού μήκους σύμφωνα με τα οποία ορίζονται τα διαφορετικά στάδια του ύπνου. 

Φανταστείτε ότι όταν ξαπλώνετε στο κρεβάτι και κλείνετε τα μάτια είναι σαν να ξεκινάτε ένα ταξίδι με υποβρύχιο στα βάθη του ωκεανού. 

Κανονικά, η κάθοδος είναι αρκετά γρήγορη: 

περνάμε από μια περίοδο ελαφριού ύπνου σε βαθύ ύπνο. 

Το στάδιο αυτό αποκαλείται ύπνος   N REM και χωρίζεται σε ελαφρύ και βαθύ. 

Ο βαθύς είναι ο πιο σημαντικός, ιδιαίτερα για τη νευρολογική υγεία. 

Στην αναλογία του υποβρυχίου, είναι όταν κατεβαίνουμε στα σκοτεινά βάθη του ωκεανού, όπου ο εγκέφαλός μας σταματάει να δέχεται εξωτερικά ερεθίσματα. 

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι σταματάει και η δραστηριότητα. 

Καθώς μπαίνουμε σε βαθύ ύπνο, τα εγκεφαλικά κύματα επιβραδύνουν μέχρι που φτάνουν σε μια εξαιρετικά χαμηλή συχνότητα περίπου τεσσάρων κύκλων το δευτερόλεπτο. 

Αυτός ο βαθύς ύπνος κυριαρχεί για το πρώτο μισό της νύχτας, αν και συνήθως ανά διαστήματα μεταπηδάμε από τον βαθύ στον ελαφρύ N REM ύπνο και αντίστροφα.

Στο υπόλοιπο διάστημα της νύχτας, συνήθως το «υποβρύχιό» μας ανεβαίνει πιο κοντά στην επιφάνεια, σε μια ζώνη που αποκαλείται ύπνος REM (ταχείας κίνησης των ματιών). 

Σ αυτή την κατάσταση, τα μάτια μας κινούνται συνεχώς κάτω από τα βλέφαρά μας. «Βλέπουμε» πράγματα, αλλά μόνο στο μυαλό μας. 

Σ αυτό το στάδιο βλέπουμε όνειρα, αφού ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται εικόνες και συμβάντα που φαίνονται οικεία αλλά είναι παράξενα ή βρίσκονται αποκομμένα από το τυπικό τους πλαίσιο. 

Το ενδιαφέρον είναι ότι τα κύματα του ύπνου REM είναι όμοια με εκείνα όταν είμαστε ξύπνιοι, με τη βασική διαφορά να είναι πως το σώμα μας βρίσκεται σε παράλυση, κάτι που μάλλον δεν είναι τυχαίο, αφού δεν μας επιτρέπει να κάνουμε στην πραγματικότητα τα παράξενα πράγματα που βλέπουμε στα όνειρά μας.

Σε μια τυπική νύχτα, περνάμε από το ένα στάδιο στο άλλο, σε κύκλους. Αυτοί οι κύκλοι ύπνου διαρκούν περίπου ενενήντα λεπτά και ανάμεσά τους μπορεί ακόμα και 

να ξυπνήσουμε για λίγο.

Τόσο ο ύπνος REM όσο και ο NREM (που θα αποκαλούμε «βαθύ ύπνο») παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία μάθησης και στη μνήμη, αλλά με διαφορετικό τρόπο.

Στο στάδιο του βαθέος ύπνου, ο εγκέφαλος επιλέγει ποιες από τις βραχυχρόνιες αναμνήσεις που είναι αποθηκευμένες στον ιππόκαμπο θα κρατήσει και θα τις αποθηκεύσει στη μακροχρόνια μνήμη του μετωπιαίου λοβού, βοηθώντας μας έτσι να αποθηκεύσουμε και να ενισχύσουμε τις σημαντικότερες αναμνήσεις της μέρας. 

Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι υπάρχει άμεση, γραμμική σχέση ανάμεσα στο διάστημα που διαρκεί ο βαθύς ύπνος κάθε βράδυ και στην απόδοση που έχουμε σε δοκιμασίες μνήμης την επόμενη μέρα.

Όταν είμαστε νέοι, ο ύπνος REM είναι σημαντικός γιατί βοηθάει τον εγκέφαλο να αναπτυχθεί. 

Ακόμα και όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλος σχηματίζει νέες συνδέσεις, επεκτείνοντας το δίκτυο νευρώνων· γι’ αυτό και οι νεότεροι περνούν μεγαλύτερα διαστήματα σε ύπνο REM. 

Στην ενήλικη ζωή, ο ύπνος REM παραμένει σε σταθερό επίπεδο, αλλά εξακολουθεί να είναι σημαντικός, ιδιαίτερα για τη δημιουργικότητα και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. 

Παράγοντας φαινομενικά τυχαίες συσχετίσεις ανάμεσα σε στοιχεία και αναμνήσεις και διαχωρίζοντας τις σημαντικές από τις ασήμαντες συνδέσεις, συχνά ο εγκέφαλός μας βρίσκει λύσεις σε προβλήματα που την προηγουμένη μέρα μας έκαναν να σαστίσουμε. 

Οι έρευνες δείχνουν επίσης ότι ο ύπνος REM είναι ιδιαίτερα ευεργετικός για την αποκαλούμενη διαδικαστική μνήμη, όταν μαθαίνουμε νέους τρόπους να κινούμε το σώμα μας, για τους αθλητικές και τους μουσικούς.

Ενδεχομένως το πιο ενδιαφέρον είναι ότι ο ύπνος REM μας βοηθάει να διατηρήσουμε τη συναισθηματική αντίληψή μας. 

Σύμφωνα με τις έρευνες, όταν παρουσιάζουμε έλλειψη ύπνου REM, δυσκολευόμαστε να διαβάσουμε τις εκφράσεις προσώπου των άλλων. 

Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ερμήνευαν ακόμα και φιλικές ή ουδέτερες εκφράσεις ως απειλητικές. 

Αυτό είναι σημαντικό: 

η ικανότητά μας να λειτουργούμε ως κοινωνικά όντα εξαρτάται από την ικανότητά μας να κατανοήσουμε και να αντιδράσουμε στα συναισθήματα των άλλων. 

Με λίγα λόγια, ο ύπνος REM φαίνεται να προστατεύει τη συναισθηματική ισορροπία μας και μας βοηθάει να επεξεργαστούμε αναμνήσεις και πληροφορίες.

Ο βαθύς ύπνος, από την άλλη, φαίνεται να είναι καθοριστικός για την υγεία του εγκεφάλου ως οργάνου. Πριν από κάποια χρόνια, ερευνητές στο Ρότσεστερ ανακάλυψαν ότι ενώ βρισκόμαστε σε στάδιο βαθέος ύπνου, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί ένα είδος εσωτερικού συστήματος απομάκρυνσης υπολειμμάτων που επιτρέπει στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό να εισχωρήσει μεταξύ των νευρώνων και να απομακρύνει τα απόβλητα από τον μεσοκυττάριο χώρο· ταυτόχρονα, οι νευρώνες μαζεύονται για να επιτρέψουν να συμβεί αυτό.Διαβαστε:

https://kosmaser.wordpress.com/2021/11/02/

Μέσα απ αυτή τη διαδικασία καθαρισμού απομακρύνονται κατάλοιπα όπως τα βήτα αμυλοειδή και οι πρωτεΐνες ταυ που συνδέονται στενά με τον νευροεκφυλισμό. 

Αλλά άν δεν περνάμε αρκετό χρόνο σε βαθύ ύπνο, το σύστημα καθαρισμού δεν λειτουργεί αποτελεσματικά και τα αμυλοειδή και οι πρωτεΐνες ταυ συσσωρεύονται μεταξύ των νευρώνων. 

https://kosmaser.wordpress.com/2016/09/27/

Ερευνες έχουν διαπιστώσει ότι όσοι κοιμούνται λιγότερες από εφτά ώρες τη νύχτα για δεκαετίες,εχουν αυξημένη συσσώρευση 

βήτα αμυλοειδών και πρωτεϊνών ταυ σε σχέση με όσους κοιμούνται τουλάχιστον εφτά ώρες. 

Η πρωτεΐνη ταυ που συσσωρεύεται σε «σωρούς» στο εσωτερικό μη υγιών νευρώνων σχετίζεται με διαταραχές του ύπνου σε άτομα με φυσιολογικές γνωστικές λειτουργίες και σε όσους παρουσιάζουν 

ήπια γνωστική διαταραχή, ένα πρώιμο στάδιο άνοιας.

Δυνητικά, αυτό μπορεί να εξελιχθεί σε φαύλο κύκλο. 

Αν κάποιος έχει Alzheimer, πιθανότατα παρουσιάζει διαταραχές ύπνου. 

Όσοι πάσχουν από Alzheimer περνούν ολοένα και λιγότερο χρόνο σε βαθύ ύπνο και ύπνο REM και ενδέχεται να βιώσουν δραματικές μεταβολές και στον κιρκάδιο ρυθμό τους 

( στον κύκλο ύπνου-αφύπνισης). 

Επίσης, έως και μισοί ασθενείς με Alzheimer παρουσιάζουν 

υπνική άπνοια.

Οι διαταραχές ύπνου μπορεί με τη σειρά τους να  προάγουν το Alzheimer. 

Η αυπνία επηρεάζει το 30% με 50% των ηλικιωμένων ενηλίκων και πλήθος ερευνών δείχνουν ότι οι διαταραχές ύπνου  προηγούνται της διάγνωσης άνοιας κατά αρκετά χρόνια· μάλιστα, ίσως εμφανιστούν νωρίτερα και από τη γνωστική έκπτωση. 

Μια έρευνα συνέδεσε τον μη ποιοτικό ύπνο σε άτομα με φυσιολογική γνωστική λειτουργία με την εμφάνιση γνωστικής διαταραχής μετά από μόλις έναν χρόνο.

Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο ότι υπάρχει βαθιά σχέση ανάμεσα στον ύπνο και στη γνωστική υγεία· γι’ αυτό και ένας από τους βασικούς άξονες πρόληψης του Alzheimer, ιδιαίτερα σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, είναι η βελτίωση του ύπνου. 

Αλλά δεν αρκεί να περνάμε απλώς χρόνο στο κρεβάτι· ο ποιοτικός ύπνος είναι καθοριστικός για τη μακροχρόνια υγεία του εγκεφάλου. Αυτή είναι η κρίσιμη διαφορά. 

Ο διαταραγμένος, διακοπτόμενος ή μη βαθύς ύπνος δεν έχει κανένα όφελος για τον εγκέφαλο.

*Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο Outlive του Dr. Peter Attia ιδρυτή της Early Medical